Pháp luật dân sự không có khái niệm cụ thể về danh dự, nhân phẩm, tuy nhiên theo tự điển tiếng Việt và qua thực tế giải quyết thì chúng ta có hể hiểu:
- Danh dự:
Đối với cá nhân, danh dự là “sự coi trọng của dư luận xã hội đối với dựa trên giá trị tinh thần, đạo đức tốt đẹp”. Danh dự của một con người được hình thành từ những hành động và cách cư xử của người đó, từ công lao và thành tích mà người đó có được.
Đối với tổ chức, danh dự là sự đánh giá của xã hội và sự tín nhiệm của mọi người đối với hoạt động của tổ chức đó.
- Nhân phẩm là “phẩm chất, giá trị của con người”, là giá trị tinh thần của một cá nhân với tính cách là một con người.
- Uy tín là “sự tín nhiệm và mến phục của mọi người” dành cho cá nhân, tổ chức.
Mặc dù danh dự, nhân phẩm, uy tín là những giá trị nhân thân không trị giá được bằng tiền, tuy nhiên, xâm phạm đến những giá trị này có thể ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của chủ thể bị xâm phạm. Thiệt hại mà chủ thể bị xâm phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín phải gánh chịu bao gồm cả thiệt hại vật và tổn thất tinh thần. Tổ chức bị xâm phạm danh dự, uy tín có thể bị giảm thu nhập, thậm chí bị tuyên bố phá sản; cá nhân bị xâm phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín cũng có thể bị giảm thu nhập, ảnh hưởng đến hoạt động nghề nghiệp, đến các mối quan hệ xã hội, thậm chí đến sức khoẻ, tính mạng. Rõ ràng, hậu quả mà chủ thể bị xâm phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín phải gánh chịu cũng rất nghiêm trọng. Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm gồm có thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân bị xâm phạm; thiệt hại do danh dự, uy tín của tổ chức bị xâm phạm.
Theo tinh thần Điều 611 BLDS năm 2005 và tiểu mục 3 mục II Nghị quyết 03/2006/NQ-HĐTP năm 2006 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao thì thiệt hại danh dự, uy tín bị xâm hại được xác định như sau:
1. Chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại bao gồm:
- Chi phí cần thiết cho việc thu hồi ấn phẩm có nội dung xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của người bị thiệt hại.
Trường hợp người thực hiện hành vi xúc phạm danh dự nhân phẩm đã in ấn tài liệu, tờ rơi, ấn phẩm... để xúc phạm danh dự, nhân phẩm nên người bị thiệt hại đã chi phí khoản tiền cần thiết để thu hồi lại những tài liệu, những ấn phẩm đó.
Ví dụ: A đã in tờ rơi rải ở nơi B cư trú và làm việc với nội dung không có thật xúc phạm đến danh dự của B, B phải chi phí để thuê người thu lại những tờ rơi đó.
- Chi phí cho việc thu thập tài liệu, chứng cứ chứng minh danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm.
- Tiền tàu, xe đi lại, thuê nhà trọ (nếu có) theo giá trung bình ở địa phương nơi thực hiện việc chi phí để yêu cầu cơ quan chức năng xác minh sự việc, cải chính trên các phương tiện thông tin đại chúng.
- Chi phí tổ chức xin lỗi, cải chính công khai tại nơi cư trú hoặc nơi làm việc của người bị thiệt hại.
- Các chi phí thực tế, cần thiết khác để hạn chế, khắc phục thiệt hại (nếu có).
2. Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút:
a) Nếu trước khi danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm, người bị xâm phạm có thu nhập thực tế, nhưng do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm người bị xâm phạm phải thực hiện những công việc để hạn chế, khắc phục thiệt hại, nên khoản thu nhập thực tế của họ bị mất hoặc bị giảm sút, thì họ được bồi thường khoản thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút đó.
Ví dụ: Chị A đang làm việc tại doanh nghiệp X do bị đưa tin xấu bị mất việc khoảng thời gian chị A bị mất việc làm không được hưởng lương là thu nhập bị mất.
Ông B là bác sỹ, bị C loan tin đồn thất thiệt là bác sỹ trình độ tay nghề kém nên điều trị làm bệnh nhân chết..., dẫn đến khách hàng đến trị bệnh giảm thu nhập bị giảm sút.
b) Việc xác định thu nhập thực tế của người bị xâm phạm và việc xác định thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị xâm phạm được thực hiện như trường thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút khi sức khỏe bị xăm phạm.
3. Khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm:
a) Khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm được bồi thường cho chính người bị xâm phạm.
b) Trong mọi trường hợp khi danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm, người bị xâm phạm được bồi thường khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần. Việc xác định mức độ tổn thất về tinh thần phải căn cứ vào hình thức xâm phạm (bằng lời nói hay đăng trên báo viết hay báo hình…), hành vi xâm phạm, mức độ lan truyền thông tin xúc phạm…
c) Mức bồi thường khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần cho người bị xâm phạm trước hết do các bên thoả thuận. Nếu không thoả thuận được, thì mức bồi thường phải căn cứ vào mức độ tổn thất về tinh thần, nhưng tối đa không quá 10 tháng lương tối thiểu do Nhà nước quy định tại thời điểm giải quyết bồi thường.
