Kết quả giám định mâu thuẫn, chưa rõ là một bất cập đang làm nhức đầu các cơ quan tố tụng. Nhiều chuyên gia cho rằng trong khi chờ cơ chế tháo gỡ thì các cơ quan tố tụng trung ương cần có hướng dẫn…
Chiều 6-12-2009, ông ĐNA ngụ TP Biên Hòa (Đồng Nai) chạy xe máy về đến trước cửa nhà thì gặp Đào Quốc Hưng ở nhà kế bên cũng vừa về đến. Hai bên nhìn nhau rồi cãi nhau vì ông A. nghi Hưng… chửi thầm mình. Cha mẹ của Hưng nghe tiếng ồn ào cũng đi ra cãi nhau với ông A. Quá trình xô xát, Hưng đã lấy cây sắt đánh nhiều cái vào người ông A. khiến ông bị thương ở đầu, phải đi cấp cứu…
Kết quả giám định “nhảy múa”
Theo kết quả của Trung tâm Pháp y tỉnh Đồng Nai, tỉ lệ thương tật tạm thời của ông A. là 43% nên Công an TP Biên Hòa đã khởi tố, bắt tạm giam Hưng. Sau đó, VKS TP Biên Hòa đã yêu cầu cơ quan điều tra trưng cầu giám định lại. Kết quả giám định lần thứ hai của Viện Khoa học Hình sự (Bộ Công an) xác định tỉ lệ thương tật của ông A. là 16,67%. Không đồng ý, Hưng và gia đình đề nghị giám định lại. Giám định lần thứ ba, Viện Pháp y Quốc gia cho ra kết quả tỉ lệ thương tật của ông A. là 11%.
Dựa vào đó, công an đã ra kết luận điều tra bổ sung, đề nghị VKS truy tố Hưng về tội cố ý gây thương tích theo khoản 2 Điều 104 BLHS. Kết luận điều tra cũng xác định Hưng phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của người bị hại gây ra.
Tuy nhiên, đến nay VKS TP Biên Hòa vẫn chưa thể ra cáo trạng truy tố Hưng vì ngoài chuyện có nhiều kết quả thương tật khác nhau thì bản kết luận giám định mới nhất cũng còn nhiều vấn đề chưa rõ.
Cụ thể, thương tích của nạn nhân gồm hai vết thương trên đầu và trên trán. Với vết thương trên đầu, bản kết luận giám định mới nhất xác định tỉ lệ thương tật là 3%. Nhưng ở các bản kết luận trước đó, vết thương này chỉ có 2%. Việc tỉ lệ thương tật của vết thương chỉ tăng chứ không giảm sau khi nạn nhân đã bình phục là điều không ổn.
Với vết thương trên trán, giấy chứng nhận thương tích lúc nạn nhân cấp cứu tại bệnh viện ghi dài 3 cm nhưng các bản kết luận giám định pháp y về sau lại ghi dài 5 cm. Sự sai lệch kích thước đó khiến bị can cho rằng việc giám định không phù hợp với thương tật thực tế của nạn nhân. Mặt khác, vết thương trên trán nạn nhân do Hưng gây ra hay do lúc nạn nhân xô xát với cha của Hưng gây ra cũng không rõ.
Ngoài ra, Hưng còn khiếu nại thương tích của cha mình sau vụ ẩu đả không được làm rõ: Bệnh viện xác định mắt trái của cha Hưng chấn thương do bị đánh. Sau đó cha Hưng đi khám, BV Mắt cũng xác định mắt bị tổn thương không phải do bệnh lý. Tuy nhiên, Trung tâm Pháp y tỉnh Đồng Nai lại cho rằng không đủ chuyên môn để giám định. Viện Khoa học Hình sự (Bộ Công an) cũng trả lời rằng với kỹ thuật hiện nay ở Việt Nam thì không thể xác định mắt của cha Hưng bị giảm thị lực do tổn thương hay bị đánh…
Sử dụng kết quả nào?
Vụ việc một lần nữa gợi lên vấn đề đang gây nhiều băn khoăn hiện nay là cơ quan tố tụng phải chọn kết quả giám định nào làm căn cứ giải quyết khi có nhiều kết quả giám định khác nhau?
Theo một kiểm sát viên VKSND TP.HCM, các cơ quan tố tụng nên chọn kết quả giám định cho ra tỉ lệ thương tật vĩnh viễn hoặc kết quả giám định sau cùng làm căn cứ xử lý. Đồng tình, một thẩm phán Tòa Hình sự TAND TP.HCM cũng nhận xét với việc giám định tổn hại sức khỏe thì phải sử dụng kết quả giám định sau cùng mới chuẩn xác. Với một vụ án có nhiều kết quả giám định, việc cơ quan điều tra chọn kết quả nào làm căn cứ khởi tố là quyền của cơ quan này nhưng khi xét xử, thẩm phán sẽ cân nhắc tính hợp lý để quyết định có lấy kết quả đó làm căn cứ buộc tội bị cáo hay không.
Thẩm phán này còn lưu ý: Nếu vụ án có nhiều kết quả giám định với các tỉ lệ thương tật khác nhau thì cơ quan tố tụng nên chọn cái nào có lợi cho bị cáo. Tuy nhiên, việc lựa chọn này cũng tùy trường hợp bởi nếu lấy kết quả giám định sau cùng khi nạn nhân đã bình phục hẳn thì tất nhiên hậu quả sẽ không đúng với bản chất sự việc.
Luật sư Nguyễn Văn Đức (Đoàn Luật sư tỉnh Bình Phước) thì lại cho rằng trong vụ án cố ý gây thương tích, tỉ lệ thương tật tạm thời được sử dụng để định khung hình phạt. Còn tỉ lệ thương tật vĩnh viễn được sử dụng để tính toán việc bồi thường…
| Phải có kết luận cuối cùng? Vướng mắc phổ biến trong thực tiễn giám định tư pháp ở nước ta hiện nay là các kết luận giám định trong một vụ việc nhiều khi trái ngược nhau. Tìm hướng giải quyết vướng mắc này là một nội dung quan trọng trong dự luật giám định tư pháp (do Bộ Tư pháp soạn thảo) khi Pháp lệnh Giám định tư pháp hiện hành còn bỏ ngỏ. Trong các buổi hội thảo lấy ý kiến góp ý, nhiều người đã đề nghị dự luật phải thiết kế cho được một cơ chế đảm bảo có được kết luận giám định chính xác cuối cùng để phục vụ hoạt động tố tụng, nếu cần thiết thì phải thuê nước ngoài giám định. Phải thận trọng Trường hợp có hai kết quả giám định mâu thuẫn, việc lựa chọn kết quả nào cần hết sức thận trọng và phải áp dụng các biện pháp tố tụng hoặc nghiệp vụ khác để xác định giá trị của các kết luận. Trước hết phải trưng cầu giám định lại lần thứ ba để kiểm tra hai kết quả giám định trước. Có những trường hợp giám định nhiều lần cho nhiều kết quả khác nhau. Như vậy, để đánh giá chính xác phải trưng cầu ý kiến chuyên gia để xem xét tính khoa học của từng quá trình giám định và kết luận giám định. Thậm chí phải triệu tập giám định viên trực tiếp giải trình về trình tự giám định, phương pháp giám định và kết quả giám định. Nếu cần thiết, có thể triệu tập cả hai giám định viên có kết luận khác nhau để họ cùng trình bày, tranh luận khoa học với nhau về phương pháp giám định, kết luận giám định của mình để có cơ sở đánh giá đúng đắn, khách quan. PGS-TS TRẦN VĂN ĐỘ, Phó Chánh án TAND Tối cao Cần có hướng dẫn Tỉ lệ thương tật là dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành tội phạm của nhóm tội xâm hại đến sức khỏe của con người. Tuy nhiên, trong các điều khoản liên quan, BLHS chỉ quy định về tỉ lệ thương tật nói chung chứ không chia ra làm tỉ lệ thương tật tạm thời hay vĩnh viễn. Mặt khác, đến nay cũng chưa hề có văn bản hướng dẫn rằng các cơ quan tố tụng phải dựa vào tỉ lệ thương tật tạm thời hay vĩnh viễn để truy cứu trách nhiệm hình sự người vi phạm. Đồng thời, đối với việc giám định hiện nay, kết quả của cơ quan giám định cấp cao hơn cũng không thể phủ quyết được kết quả của cơ quan giám định cấp dưới. Việc căn cứ vào bản kết luận giám định nào để xử lý là phụ thuộc rất nhiều vào sự lựa chọn của cơ quan tố tụng. Để việc áp dụng pháp luật được thống nhất, các cơ quan tố tụng trung ương cần có văn bản hướng dẫn chính thức. Một thẩm phán Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TP.HCM |
Hoàng Yến
Theo: Tạp chí Pháp luật TP.HCM online
